О чем рассказ сэрца на далоні
Иван Шамякин, «Сэрца на далони»: краткое содержание, герои, отзывы
О чем произведение?
Роман «Сэрца на далони» посвящен жизни и борьбе белорусского народа в годы ВОВ и послевоенное время. В центре романа две семьи: хирурга Яроша и журналиста Шиковича. С большой любовью, проникновенно автор рисует их патриотизм, святость дружбы и духовный мир.
Главные герои «Сэрца на далони»:
Шикович, узнав от Яроша об афере Гукана, помогает его разоблачить, рискуя своей карьерой. Кирилл проявляет дружескую верность и принципиальность, помогая устроить судьбу Зоси, которой эти трагические события сломали жизнь. Дорого заплатили друзья за свои человеческие стремления и порывы. Много места в романе автор уделяет и молодому поколению. Через образ Славика, сына журналиста, автор пытается показать проблему отцов и детей. Иван Шамякин подчеркивает, что правда собственной истории необходима народу, как одно из условий существования. Человек, равнодушный к прошлому, будет равнодушен и к настоящему.
Неутомимый журналист
Кирилл Шикович отличается бескомпромиссностью, ненавистью к приспособленчеству и демагогии. Журналист пересматривает свое отношение к прошедшей войне, хочет доработать книгу о подполье, потому как многое в ней не отвечает правде. Кирилл настойчиво ищет справедливости и уверен, что, несмотря на обстоятельства и время, человек должен добиваться истины. По этой причине между ним и Антоном произошел спор. При упоминании военных лет лицо Яроша изменилось – пропали складки ироничной усмешки, а спокойствие и безмятежность сменила мука. Антон ответил, что его роль в подполье была второстепенной. Да и зачем ворошить прошлое?
Кирилл не всегда такой решительный. Иван Шамякин показывает это в сцене, когда журналист в кабинете председателя горисполкома и соавтора книги теряется. У Шиковича нет фактов, чтобы вывести на чистую воду Гукана. Его высокий авторитет смущает, к тому же чиновник умело скрыл тот факт, что сын журналиста попал в милицию за угрозы английским туристам. Этим Гукан ударил в больное место – отцовское сердце. Но когда дело доходит до жизненных принципов, Антон искренен и горяч. В романе ясно видно сильное желание Шиковича установить справедливость и наказать зло.
Мастер своего дела
Держали эти руки и сердце Зоси Савич. Автор доверил человеку с дюжими и чистыми руками сердце своей героини, как будто подчеркнул тем самым, что только люди с чистой совестью и такими же руками могут спасать других. Из краткого содержания «Сэрца на далони» уже ясно, что название романа проливает свет на многое. Автор как будто говорит, что надо быть добрым, только тогда ты сможешь завоевать любовь и уважение людей. Как Антон, что спас от смерти Зосю и выполнил просьбу подпольщика Павла, пообещав позаботиться о его сыне Тарасе. И теперь, после войны, доктор растит его как родного со своими детьми, Виктором и Наташей.
Сцена операции на сердце в романе подробно описана. В момент операции хирург Ярош предстает перед Шиковичем «сверхчеловеком»: в белой одежде, в белой шапочке, которая как будто сияла на свету. Антон, в силу своей профессии, настойчив не меньше журналиста. Обнаружив непорядок в медицинских делах города, он публично об этом заявляет. С его помощью удается установить правду о подполье. Помогает Зосе с квартирой, хотя знает, как к этому отнесется его ревнивая жена. Смелый человек, прошедший войну, он страшно переживает недоразумение со своей супругой. Ее недоверие ранит его глубоко в сердце.
Высокий чиновник
Председатель горисполкома, Семен Гукан, управляет жизнью всего города. Механизм управления выверен им годами работы в чиновничьем аппарате. Приходит на службу раньше всех, чтобы успеть сделать все дела и досаждать подчиненным весь день. Слишком сентиментальный, он наблюдает в окно, как сменяются времена года. Заядлый рыбак, он выбирает для ловли место, которое облюбовал не меньший энтузиаст этого дела Ярош. Гукан стоит, широко расставив ноги, с худым аскетичным лицом, глубоко посаженными глазами и густыми бровями, в профиль он похож на ястреба, который выглядывает добычу на самом дне реки.
Одевается в белый полотняный старомодный костюм. Пиджак в форме френча, такие носили в тридцатые годы, с хлястиком и огромными нагрудными карманами. Но еще больше бросалась в глаза его старомодная шляпа, которая делала хозяина похожим на купеческого приказчика. В деталях портрета кроется истинная сущность Семена: ястребиный взгляд, одежда сталинских времен, которые для Гукана были, видимо, идеалом. Сравнение с купеческим приказчиком показывает, что Гукан не просто чиновник, а жонглер человеческими жизнями. Он боится пересмотра прошлого. Боится, что раскроется ложь. Особенно о докторе Савиче и его дочери Зосе.
Когда Шикович при помощи Антона и Зоси установил, что Савичи во время войны прятали от немцев и Семена, Гукан вместо сожаления и раскаяния поддерживает версию немцев про Савича, а на Зосю доносит, как на соучастницу. Только в финале романа читатель видит его побитого и поверженного. Он думает о пенсии. Ищет у людей поддержки и не находит. Гукан – это моральное зло: карьеризм, неумение сочувствовать другим и властолюбие. Это видно даже из краткого содержания «Сэрца на далони».
Восстановить справедливость
Роман начинается с сомнений журналиста Кирилла Шиковича в верности данных книги, написанной им в соавторстве с председателем горисполкома Гуканом, о деятельности городского подполья в годы войны. Он хочет восстановить репутацию руководителя подпольной организации Савича, которого много лет считают предателем. Бывший подпольщик Ярош не поддерживает Шиковича, так как опасается, что пересмотр событий послужит поводом для личной мести.
Все стремятся узнать правду даже несмотря на препятствия, которые создает наделенный властью председатель горисполкома Гукан, ему не выгодно, чтобы истина открылась. Он во время войны скрывался от фашистов в доме Савичей и был спасен. Оккупанты раскрыли связь Савича с подпольем и расстреляли доктора. Всем объявили, что это месть партизан за помощь Савича фашистам. Для убедительности организовали пышные похороны. Правду знает только Гукан, который, опасаясь за собственную жизнь, молчит.
Тайное становится явным
Первым лучиком правды стала статья Шиковича в газете. Воспоминания бывшей медсестры только подтверждали, что сведения в книге не соответствуют действительности. Так утвердилась мысль, что многое о военном прошлом было сфальсифицировано. Для некоторых чиновников правда стала бы концом карьеры. Они отказывались признать людей, которые стали невинными жертвами. Из краткого содержания «Сэрца на далони» видно, что одна из них – Зося Савич.
Сердце на ладони
После расстрела отца Зосю арестовали и пытали фашисты, после чего она попала в концлагерь. На этом ее страдания не закончились. По доносу Гукана она, как дочь предателя, была осуждена и выслана в Сибирь. Ей пришлось очень трудно. Неимоверные страдания подорвали ее здоровье. С пороком сердца Зося попадает к хирургу Ярошу, теперь он будет спасать ее жизнь. От результата этой операции зависит будущее Зоси: или снова страдать, или жить счастливо.
Отзывы читателей
Во многих отзывах читатели пишут, что автор очень бережно составил портреты своих героев, никого не идеализируя и не очерняя. Художественные образы очень убедительны, много страниц в романе отведено молодежи. Их мыслям, поступкам, страстям, «треугольничкам» и даже «четырехугольничкам», как говорит один из героев романа Славик. Автор раскрывает эти сцены не менее убедительно и захватывающе, чем основные сюжеты.
Краткое содержание «Сердце на ладони» по главам
Главные герои
Другие персонажи
Краткое содержание романа «Сердце на ладони» по главам Василия Шукшина
Глава 1
Антон Кузьмич вместе с сыном Витей наблюдали за стаей домашних голубей, а супруга доктора обсуждала с соседкой увлечение своих любимых мужчин. Семьи женщин все лето жили на даче. Шиковичи и Яроши много времени проводили вместе. Походы на рыбалку, купания в реке, дружеские посиделки – всем этим была наполнена их летняя беззаботная жизнь. Кирилл пригласил в гости председателя исполкома Гукана, книгу которого он правил.
Учитель проверяет на плагиат?
Закажи уникальную работу у наших авторов. Напишем в течение дня!
Связаться с нами:
Кирилла очень злило, что гость так и не подоспел к обеду. Он ругает жену за то, что она балует уже взрослых детей. Женщина сумела сгладить возмущения супруга по поводу воспитания. Чтобы развеяться, Шикович предлагает Антону выбраться поудить. Там мужчины встречают Гукана, который является большим поклонником рыбалки.
Глава 3
Семен Парфенович опаздывает на работу, что бывает крайне редко. Он находится под впечатлением от вчерашнего отдыха. После выходных в его кабинет приходят коллеги, и они вместе обсуждают как провели свой досуг. Гукан замечает за собой, что его что-то тревожит. Он вспоминает разговор с Шиковичем о культе личности. На душе стает неспокойно.
Глава 4
Антон Кузьмич едет в соседнюю больницу, которой заведует его знакомая, испытывающая к нему симпатию. Именно из-за ее постоянных знаков внимания Галина стала такой ревнивой. Вернувшись на свое рабочее место, его срочно просят осмотреть новую больную, с отклонениями в работе сердца. Женщина называет его разными именами и прозвищами. В ней он узнает Зосю.
Глава 5
Встреча с той, которую он более десяти лет считал умершей, перевернула все его мысли. Он уже представлял, как оперирует ее, Они вспоминают те страшные времена, когда пришлось долгое время пребывать в подполье. Дома, с очередными сценами ревности его встретит Галина. Муж скажет ей, что с таким недоверием больше не в силах мириться. В эту же ночь он вспомнит о тяжелое ранении, после которого ему повезло выжить. И все благодаря ей — Зосе.
Глава 6-7
Глава 8-9
Ярош устанавливает в операционной новое оборудование. Приближается операция Зоси. Маша знакомится с ней. Девушки начинают дружить. Бывшая подпольщица рассказывает медсестре о Тарасе. Она хочет, чтобы Антон познакомил коллегу с парнем. Тот не противится. Медсестра приезжает знакомиться с Тарасом. Дочь Шиковичей Ирина видит в ней конкурентку. Ведь сама она уже давно влюблена в парня. Соседи собираются за огромным столом. Внезапно появляется Слава, пробывший десять суток за решеткой. Парень замечает Марию. Девушка произвела на него неизгладимое впечатление.
Глава 10
Гостей становится все больше. На дачу приехали друзья Тараса. Ребята говорят о коммунизме, вспоминают детские мечты и озвучивают теперешние. Славик не поддерживает их. Он всячески пытается язвить. Непристойным поведением он обижает Машу. Отец не выдерживает такого хамства и ударяет сына.
Глава 11
Ярош тщательно готовится к операции Зоси. Из Киева был привезен специальный аппарат для легких. Собралось множество коллег, практикантов. Пришел посмотреть на ход уникальной операции и Кирилл Шикович, чтобы потом высветлить это в газете.
Глава 12
Кирилл Васильевич спешит на собрание горисполкома. Там поднимут тему о воспитании детей. В основном разговор будет касаться его сына. На этот раз критика больно резанет слух отца. И некоторым он напомнит, что и у них не все гладко в семьях, чтобы других воспитывать.
Глава 13-14
Ярош остается в больнице еще на одни день. Шикович посещает всяческие архивы. Его интересуют документы о предателях и героях его города. Он пытается найти материалы о докторе Савиче, который являлся отцом Зоси. Он обнаруживает письмо, которое врач сам написал немецкому руководству, предлагая сотрудничество. В архивах доктор числится изменником родины. Это разочаровало Кирилла Андреевича.
Глава 15
Тарас помогает устроить Славика работать к себе в бригаду. Тот вместо слов благодарности постоянно подставляет ребят. У него нет желания учиться новому, он часто хамит окружающим. Начальство предупреждает Тараса о том, что такой сотрудник тянет команду в пропасть.
Глава 16-17
Шикович встречается с бывшей медсестрой инфекционного отделения Клавдией, чтобы поговорить о докторе Савиче. Не верит он, что тот был изменником родины. Женщина соглашается помочь. Через несколько дней после поездки Шикович выпускает статью о докторе, которая основана на рассказах его коллеги. Он изображает его настоящим героем. Исполком всколыхнулся. Гукан показывает журналисту документы, по которым Зося обвиняется в предательстве.
Глава 18-20
Софья пошла на поправку. Маша радуется за подругу. Она читает ей стихи русских классиков. Медсестра приглашает Владислава Шиковича на встречу. Парень с нетерпением мчит. С ней он ведет себя достойно, и не позволяет хамства и вольностей. Тарас звонит Маше на работу и приглашает ее на концерт. Она соглашается. На собрании исполкома Ярош с Шиковичем просят выделить Софье Савич квартиру.
Глава 21-23
Славик затосковал по Маше. Увидев, что она встречается с Тарасом, стал вынашивать план мести. Парни едут на дачу. Там между ними происходит серьезная драка. Шикович, наперекор Ярошу, едет к Зосе, чтобы лично расспросить об ее отце. Софья рассказывает всю правду.
Глава 24
Завод работал в несколько смен. К открытию съезда хотели выполнить десятимесячную норму. Славик не смог забыть Машу. Периодически звонил ей и просил о свидании. Вскоре ее отказы надоели парню, и он решил пригласить в кино крановщицу Нину.
Глава 25-26
Глава 27-28
На заседании сессии Ярош выступает с докладом, в котором публично раскрывает все недостатки больницы, где заведует Тамара Александровна. Она уверяет его, что просто так это не сойдет ему с рук. Гукан уже не понимал, не зря ли он все эти годы служил партии. ХХ съезд окончательно развенчал все предположения касательно культа личности Сталина. Семен еще не знал, что его ожидает.
Глава 29
Шиковича приглашает к себе майор Сербиновский. Он знакомит его с заключенным, по вине которого когда-то оклеветали Савича. Теперь у Кирилла есть новые факты для статьи. Ярош и Шикович едут к Зосе, несмотря на то, что Антон помирился с Галей, и обещал никогда не встречаться с девушкой. Там они встречают Тараса.
Глава 30-31
После близости с Ниной Славик стал избегать с ней встреч. Ребята из бригады упрекают его в этом. Девушка обещает наложить на себя руки, если он бросит ее с ребенком. Маша с Тарасом идут в театр, и там встречают Славу со спутницей. Нина понимает, что Вячеслав до сих пор любит эту рыжеволосую девушку. Тарас в очередной раз зовет Машу замуж. Зося планирует начать работу в библиотеке.
Глава 32-34
После выхода статьи, к Шиковичу приходит незнакомец, который рассказывает ему о подпольной деятельности Гукана. Зося тоже рассказывала о нем. Галина следит за Антоном. Она вновь узнает, что он ходит к Софье. Женщина просит Тараса помочь с разводом. Тот отговаривает ее. Супруга Яроша боится, что дети примут сторону отца.
Глава 35-36
Славик ищет встреч с Машей. Он встречает ее на катке вместе с Тарасом. Девушка соглашается на разговор, но все равно прогоняет его. Бригада, в которой он работает, жалуется на его аморальное поведение в профком. В порыве ярости парень угоняет отцовский автомобиль и мчит на бешеной скорости.
Глава 37-38
Ярош приходит к Зосе поздравить ее с наступающим Новым годом. Девушка дает понять, что он ей не безразличен. Антон уходит.
Он делает операцию Славе, который пострадал после аварии. В кармане парня нашли письмо для Маши. Мать сокрушается, что она слишком мало внимания уделяли сыну. Доктор обещает, что все будет хорошо.
Глава 39-40
Славик в горячем бреду вспоминает аварию, пламя, охватившее машину. Он зовет маму. Она уже третий день не отходит от него. За ним ухаживает и Маша. Зося пишет прощальное письмо Ярошу, в котором благодарит за новую жизнь без боли в сердце. Она признается ему в любви, но не хочет разрушать семью, поэтому уезжает в неизвестном направлении. Жена в очередной раз прощает супруга. Приближается Новый год, который они встретят всей дружной семьей.
Сэрца на далоні
Сем’і сяброў, пісьменніка Кірылы Шыковіча і хірурга Антона Яраша, летам жывуць на дачы. У выхадны дзень Шыковіч запрасіў на абед Гукана, старшыню гарвыканкома. Некалькі гадоў назад яны разам напісалі кнігу пра дзейнасць падпольшчыкаў у гады Вялікай Айчыннай вайны. «Хрушчоўская адліга» многае змяніла ў свядомасці грамадства, таму пісьменнік лічыў патрэбным вярнуцца да падзей мінулага і хацеў ведаць, што на гэты конт думае аўтар «гісторыі», Гукан. Аднак Яраш, таксама былы падпольшчык, выказаў сумненне, ці варта цяпер, праз семнаццаць гадоў, варушыць былое. У свой час ён не пагадзіўся з ацэнкай гарадскога падполля, дадзенай у кнізе Гуканам. Пазіцыя сябра Шыковіча здзівіла і абурыла. Яраш растлумачыў: «. Калі ты сур’ёзна хочаш заняцца нашым падполлем, вось табе мая рука. А калі ты хочаш папсаваць старому чалавеку нервы, я ў такой гульні не ўдзельнічаю».
Старшыня гарсавета на абед не прыехаў. Гаспадары дачы яго знайшлі на беразе ракі, калі адправіліся лавіць рыбу. Там Шыковіч падзяліўся сваім намерам вярнуцца да гісторыі гарадскога падполля, напісаць дакументальную аповесць. У намеры пісьменніка Гукан убачыў жаданне «прарэвізаваць рашэнне гаркома».
Пасля праведзенага на прыродзе выхаднога старшыня гарвыканкома нечакана заспаў і з’явіўся на працу пазней, чым звычайна. Ля дзвярэй чакалі наведвальнікі. Першым у кабінет Гукан запрасіў маладога, нікому невядомага архітэктара. У яго быў арыгінальны праект забудовы мікрараёна. Але і займаючыся справамі, Гукан не мог забыцца на ўчарашнюю размову з Шыковічам — не пакідала адчуванне прыкрасці. Ён папрасіў намесніка старшыні аблвыканкома разабрацца, хто адводзіў Шыковічу і Ярашу ўчастак пад дачу, матывуючы сваю цікавасць распачатай прэсе кампаніяй супраць прыватнай уласнасці.
Антона Яраша, лепшага хірурга ў горадзе, папрасіў пра кансультаваць хворых малады калега. Яраш не любіў трэцяй бальніцы з-за галоўурача. З гадоў студэнцтва закаханая ў Яраша, Тамара Гаецкая не траціла надзею дабіцца ўзаемнасці, хоць даўно ўжо мела мужа і дзяцей. Заляцанні жанчыны апошнім часам сталі зусім непрыстойнымі, і Яраш ішоў на розныя хітрыкі, каб толькі не сустрэцца з Гаецкай у бальніцы. На гэты раз кабінет галоўурача абмінуць яму не ўдалося. Сітуацыя ўскладнялася яшчэ тым, што Ярашава жонка была страшна раўнівай.
Адна з хворых аказалася даўняй знаёмай доктара. Зося Савіч у гады вайны ўратавала яго ад арышту. Увесь пасляваенны час Яраш лічыў, што Зося загінула, і не шукаў яе. Жанчыне патрэбна аперацыя на сэрцы, і Яраш пераводзіць хворую, не адкладваючы справу на заўтра, у сваю клініку, Дамоў доктар вярнуўся позна. Чакаючы мужа, Галіна Адамаўна напрыдумвала неверагоднага і закаціла яму дзікую сцэну рэўнасці. Узрушаны высвятленнем адносін з жонкай, Яраш не можа заснуць. Ён паклікаў Шыковіча (той ноччу працаваў) і расказаў сябру пра сустрэчу з Зосяй Савіч, а таксама пра сваю дзейнасць у гарадскім падполлі.
Тады Яраш працаваў пажарнікам. На прызначаную падпольшчыкамі сустрэчу ён не пайшоў, бо заўважыў пільную цікавасць да сябе агента гестапа Лотке. Зрабіўшы пэўныя захады, з Паўлам Яраш сустрэўся на наступны дзень. Таварыш па змаганню перадаў загад знішчыць начальніка гарадской паліцыі Лучынскага. Ён паведаміў, што ў горадзе пачаліся арышты, і папрасіў Антона не пакінуць сына, калі з ім і жонкай здарыцца самае кепскае. Праз тры дні Яраш даведаўся, што Павел арыштаваны. А яшчэ праз некалькі Дзён ён стаў сведкам смерці падпольшчыкаў. З вакон пажарнай Яраш бачыў, як вешалі на плошчы таварышаў. Пад уражаннем перажытага нарадзіўся план помсты. Яраш з’явіўся да Лучынскага нібыта з просьбай узяць на службу ў паліцыю. Там, у кабінеце, на вочы трапіла нагайка, якой начальнік паліцыі на плошчы ўдарыў Паўла па твары. Нагайкай падпольшчык задушыў Лучынскага.
Выслухаўшы сябраву споведзь, Шыковіч хацеў у гэты ж дзень сустрэцца з Зосяй, аднак Яраш катэгарычна забараніў хваляваць хворую.
Сын Шыковіча Уладзіслаў крыўдзіўся на багатых бацькоў, што павінен сам зарабляць грошы і харчавацца ў сталоўцы. На прывакзальнай плошчы ён сустрэў Тараса, прыёмнага сына Яраша. Той ехаў да бацькі на Дачу. Малады Шыковіч паскардзіўся на адсутнасць грошай і голад. Аднак у рэстаране, куды хлопцы пайшлі абедаць, яго больш цікавіла выпіўка, чым ежа. Потым Славіку трапіўся графаман. Ён вельмі хацеў надрукавацца ў газеце, дзе працаваў Шыковіч-старэйшы, і шчодра пачаставаў малодшага. Потым у рэстаран яго прывяла цікавасць да студэнтаў-замежнікаў. Тут і ўзнік «міжнародны скандал»: з-за непавагі да сваёй асобы Славік абазваў маладых англічан шпіёнамі і паабяцаў скінуць на іх «задрыпаны востраў» бомбы. Прачнуўся Шыковіч у выцвярэзніку. За інцыдэнт з гасцямі народны суд вызначыў яму дзесяць сутак зняволення.
Нічога не ведаючы пра сынавы прыгоды, бацька працаваў у партархіве. Яму карцела разабрацца з доктарам Савічам. Сярод дакументаў ваеннага часу Шыковіч знайшоў цікавую запіску. Аўтар яе, камісар партызанскага атрада, непакоіўся за лес нейкага Доктара. Аднак далейшыя архіўныя пошукі нічога не праяснілі. Шыковіч вырашыў звярнуцца да жывых сведкаў. Перш-наперш ён пайшоў да Гукана. Старшыня гарвыканкома падумаў, што вядомы пісьменнік з’явіўся прасіць за сына, і памыліўся. Пагадзіўшыся, што архіў хавае шмат неразгаданага, ён параіў Шыковічу вярнуцца да сучаснасці: заняцца, напрыклад, выхаваннем сына. Зірнуўшы на субяседніка, Гукан зразумеў, што ўдарыў у самае балючае месца.
Раззлаваны і ўстрывожаны Шыковіч кінуўся ў парк, дзе, па словах Тукана, Славік падмятае дарожкі. Потым вырашыў зайсці ў рэдакцыю — там павінны былі ведаць, што натварыў сын. Аднак на працы дадаў непрыемнасці зайздросны Рагойша. Страціўшы над сабой кантроль, Шыковіч вывалак калегу за каўнер з кабінета. На разборцы ў рэдактара быў Тукала, добры знаёмы Шыковіча. Ён з’явіўся паведаміць бацьку, што Уладзіслаў звольнены з працы на кінастудыі. Учынак Тукалы Шыковіч зразумеў як страх за начальніцкае месца. Аднак рэдактар газеты да непрыемнасцей падначаленага паставіўся з разумением.
Яраш папрасіў маладую аперацыйную сястру Машу пасябраваць з Зосяй, каб падтрымаць хворую перад аперацыяй. Аднак адносіны паміж жанчынамі наладзіліся толькі пасля таго, як доктар расказаў Машы, хто такая Савіч і што яна зрабіла для яго ў гады вашы. Дзяўчыну заінтрыгавала гісторыя Тараса, сына павешанага падпольшчыка.
Машу разам з сям’ёй урачоў Майзісаў Яраш запрасіў у выхадны дзень на дачу. Дзяўчына зрабіла прыемнае ўражанне на жонку Шыковіча і на жонку Яраша, хоць у дуты Галіны Адамаўны не раз уздымалася хваля рэўнасці. Дачка Шыковіча Ірына інтуітыўна адчула ў Машы суперніцу: яна даўно была закаханая ў Тараса, але хавала свае пачуцці. У гэты дзень закончыўся тэрмін зняволення Славіка і ён таксама з’явіўся да бацькоў. У вогненна рыжай Машы ён убачыў незвычайную дзяўчыну, таму ўсяляк стараўся звярнуць на сябе яе ўвагу.
На дачу Тарас прывёз усю сваю брыгаду. Ударнікам камуністычнай працы не спадабалася піжонства Славіка. За абедам Яраш прапанаваў маладым людзям падзяліцца сваімі марамі і жаданнямі. Будучыня — камуністычнае грамадства — уяўлялася маладымі людзьмі прыгожай, справядлівай. Дзеля яе кожны быў павінен «стаць лепшым. пазбавіцца перажыткаў». Сапсаваў размову Славік, заявіўшы, што хоча паляцець у космас, «у пустату, дзе б ніхто не дапытваў і не чытаў «маралаў». Потым ён нахаміў Машы і атрымаў ад дзяўчыны аплявуху.
Шыковіч у час размовы з сынам не стрымаўся і ўдарыў яго. Праз нейкі момант бацьку стала сорамна за свой учынак і ўвогуле за паводзіны ў апошні час.
Пасля невялікай нарады-спрэчкі брыгада Тараса вырашыла ўзяць да сябе на працу Славіка. Шыковіча-старэйшага гэта ўзрадавала,
Перад аперацыяй Яраш вельмі хваляваўся, Шыковічу дазволілі прысутнічаць пры гэтым, і пісьменнік быў вельмі ўражаны відовішчам маленькага жывога сэрца на чалавечай далоні. Аднак яму хутка стала блага і ўсю аперацыю ён не бачыў. Узрушаны Шыковіч з’явіўся на пасяджэнне гаркома партыі, дзе слухалася пытанне аб выхаванні дзяцей бацькамі-камуністамі. Гукан запатрабаваў вынесці Шыковічу суровую вымову. У сваім выступленні ён назваў выклікам партыйнай этыцы нават тое, што Уладзіслаў Шыковіч працуе ў лепшай брыгадзе станкабудаўнічага завода. У патрабавальнасці Гукана сакратар гаркома Тарасаў адчуў дрэнна схаваную непрыязнасць да пісьменніка і не мог адшукаць прычыну гэтага. Партыйнае пакаранне Шыковіча хвалявала мала — ён перажываў за сына, не хацеў, каб яго выкінулі з брыгады.
Да архіўных пошукаў Шыковіч падключыў КДБ. Капітан Сербаноўскі папярэдзіў, што рэабілітаваць доктара Савіча будзе вельмі нялёгка, бо ў яго справе няма для гэтага ніводнай зачэпкі. У слушнасці слоў капітана пісьменнік упэўніўся сам, калі праз нейкі час атрымаў магчымасць пазнаёміцца з дакументамі. Ён, аднак, не звярнуў увагу, што папку расшывалі. Сербаноўскаму ўдалося адшукаць паведамленне, што Савіч меў дачыненне да рабаўніцтва аптэчнага кіёска.
Славік, трапіўшы на завод, застаўся ўсё тым «піжонам», які не хоча «рабіць так, як трэба». З-за гэтага ўспыхваюць канфлікты і спрэчкі ў брыгадзе. Разам з тым завод, адносіны паміж рабочымі хлопцу падабаюцца.
На заводзе горача і зацікаўлена абмяркоўваецца Праграма пабудовы камуністычнага грамадства. У сувязі з публікацыяй гэтага важнага партыйнага дакумента збіраецца сход працоўных. Славіка здзівіла, што ніхто пасля заканчэння змены не ўцякаў дамоў, што людзі «засяроджана, сур’ёзна, уважліва слухалі прамоўцаў. Хлопец упершыню адчуў сябе часцінкай магутнай, разумнай сілы, якая не разбурае, а стварае».
Пасля доўгіх пошукаў Кірыла Шыковіч даведаўся адрас сястры інфекцыйнай бальніцы Клаўдзіі Сухадол, якая ў гады вайны працавала з доктарам Савічам. У глухой палескай вёсцы, дзе жыла былая падпольшчыца, яе лічылі знахаркай, і мясцовае начальства чыніла ёй усякія прыкрасці. Старшыня калгаса хацеў нават, каб на знахарку раённы пракурор завёў справу. Сухадол сустрэла Шыковіча не надта ветліва. Дабра ад «прэсы», прывезенай старшынёй, яна не чакала. Аднак пачуўшы імя доктара Савіча, жанчына адразу змянілася. Яна расказала пра дзейнасць падпольнай групы, створанай у бальніцы. Пацвердзіла думку Шыковіча, што Савіча забілі не партызаны, як гэта афіцыйна лічылася, а немцы.
Шыковіч напісаў артыкул «Хто ж такі доктар Савіч?», паклаўшы ў аснову яго расказ Клаўдзіі Сухадол. Але ў друк артыкул не пусцілі. Ён выклікаў спрэчкі спачатку ў рэдакцыі газеты, потым у гаркоме партыі. Да артыкула адмоўна паставіўся Гукан. У час размовы са старшынёй гарвыканкома Тарасаву не спадабалася яго манаполія на ісціну ў дачыненні да дзейнасці.гарадскога падполля. Сакратар гаркома партыі запрасіў да сябе Шыковіча і даў яму прачытаць заяву ў органы дзяржаўнай бяспекі, напісаную Гуканам у 1945 годзе. Гэты дакумент у свой час дасталі з папкі. Гукан паведамляў пра вяртанне Зосі з Германіі, а доктара Савіча характарызаваў, як фашысцкага паслугача і правакатара. Дзякуючы гэтай заяве Зося, вызваленая з аднаго лагера, трапіла ў другі, савецкі.
Пасля аперацыі Зося Савіч нібы зноў нарадзілася на свет, страшная хвароба больш не палохала. Пакуль жанчына знаходзілася ў бальніцы, Яраш і Шыковіч «выбілі» ёй кватэру, бо пасля вяртання ў горад яна жыла на прыватнай. Зрабіць гэта вядомым у горадзе людзям было няпроста — усякія «але» знаходзіў старшыня гарвыканкома. Яраш, Шыковіч і Маша паклапаціліся таксама пра мэблю.
Маша пасля паездкі на Ярашаву дачу чакала, што нехта, Славік ці Тарас, захоча з ёй сустрэцца. Аднак хлопцы ініцыятывы не праяўлялі. Тады яна сама патэлефанавала Шыковічу і, змяніўшы голас, прызначыла спатканне. Пры сустрэчы разыграла ўсё так, нібы апынулася тут зусім выпадкова. Назаўтра радасны Славік (Маша яму спадабалася яшчэ больш) перадаў Тарасу, што ім цікавіліся. Брыгадзір, пераадолеўшы нерашучасць, патэлефанаваў Машы на працу і запрасіў яе на канцэрт. Дзяўчына адкрыла для сябе, што яна, вогненна-рыжая істота, можа падабацца хлопцам, і гарэзавала, ходзячы на спатканні і са Славікам, і з Тарасам. З першым ёй было весела, з другім — цікава. Але хутка шалапутны Шыковіч дзяўчыну раззлаваў, яна не стала з ім размаўляць нават па тэлефону. Хлопец вырашыў падпільнаваць Машу ля дома. Тады і адкрылася, што яго абранніца сустракаецца з Тарасам.
Праз дзень, прыехаўшы з Тарасам на дачу, ён запрасіў шчаслівага суперніка на паляванне і прапанаваў страляцца. Тарас адмовіўся, і гэта Шыковіч расцаніў як страх. Замацоўваючы маральную перамогу, Славік ударыў хлопца, аднак той, фізічна мацнейшы, у даўгу не застаўся.
Пра «дуэль» на поплаве Тарас расказаў прыёмнаму бацьку. Яраша вельмі здзівілі паводзіны Машы: ад «залатой сястры» такой лёгкадумнасці ён не чакаў. На лузе пабітага Славіка яны не знайшлі, і Яраш павёз Валянціну Андрэеўну ў горад. Шыковічу-бацьку вырашылі пра гэта не расказваць. Калі з’явілася маці, Славік ляжаў на канапе з мокрым ручніком на твары і шукаў у сабе нянавісць да ўсяго свету. Толькі яе чамусьці не было.
Яраш нарэшце даў дазвол пісьменніку пагаварыць з Зосяй. Мужчыны ўдваіх завіталі да яе на кватэру (жанчына жыла разам з Машай). Савіч расказала, як у іх доме цэлы тыдзень хаваўся партызанскі кіраўнік. Менавіта тады яна пераканалася, што бацька даўно ўдзельнічае ў барацьбе з акупантамі. Зося агародамі вывела дзядзьку Сажаня, так назваўся гэты чалавек, у патрэбнае месца і засталася начаваць у жонкі бургамістра. Як тлумачыў бацька, выпраўляючы яе ў небяспечнае падарожжа, так патрэбна было для канспірацыі. У тую ноч усё і здарылася. Доктар адстрэльваўся. На наступны дзень фашысты аб’явілі, што на дом доктара Савіча напалі партызаны. Хавалі доктара як важную, заслужаную асобу. Зосю нейкі час угаворвалі падпісаць ліст у газету супраць забойцаў бацькі, партызанаў. Потым яе забралі ў гестапа, дапытвалі. Праз нейкі час адправілі ў канцлагер.
Пасля бойкі з Тарасам Славіку было няпроста з’явіцца на працу. Аднак хлопцы самі зайшлі праведаць хворага, які нібыта ўпаў з матацыкла. Шыковіч не падазраваў, што гэта версія з’яўлення яго і Тарасавых сінякоў нарадзілася калектыўна, бо брыгадзір ад сяброў нічога не ўтаіў. Шыковічу даваўся яшчэ адзін шанц «стаць чалавекам».
У гэту восень, надзіва лагодную і цёплую, было шмат грыбоў. Пасля кожнага выхаднога Яраш хваліўся калегам грыбной удачай. Аднойчы Маша папрасіла ўзяць у лес яе і Зосю. Пасля некаторых ваганняў (з-за дурной жончынай рэўнасці) доктар згадзіўся. Знаходзячы баравікі, Зося радавалася, як дзіця, здалася яна Ярашу памаладзелай і прыгожай. На дачы, калі грыбнікі вярнуліся з Лесу, іх чакаў непрыемны сюрпрыз: побач з Шыковічам на лаўцы сядзела Гаецкая. Яна прыехала ў «госці» на санітарнай машыне. Пакінуўшы нязваных гасцей злоснаму Шыковічу (таго адарвалі ад працы), Яраш са сваімі спадарожніцамі вярнуўся ў горад.
Гаецкая рашыла помсціць. Яе людзі хутка даведаліся, што зрабілі для Зосі Савіч Яраш і Шыковіч. Стала вядомай нават сума грошай, якую кожны зняў з ашчаднай. кніжкі. I паляцела па горадзе брудная плётка. Да Галіны Адамаўны Гаецкая вырашыла зайсці сама. Аднак пацешыць самалюбства роспаччу жонкі Яраша ёй не ўдалося, тая выгнала ненавісную суперніцу з кабінета. Разам з тым не паверыць Гаецкай Галіна Адамаўна не змагла. У бурны сямейны канфлікт на гэты раз аказаліся ўцягнутымі дзеці. Дачка рашуча стала на бок бацькі, сын стараўся неяк супакоіць маці. Спрабаваў памірыць прыёмных бацькоў Тарас.
Жонка Шыковіча таксама атрымала пісьмо. Аднак Валянціна Андрэеўна ніколі не траціла розуму і не кідалася ў гарачку. Яна не паверыла ні ў сувязь Яраша з Зосяй, ні ў раман свайго мужа з Машай. Мужу Валянціна Андрэеўна пісьмо паказала. Параіўшыся, Шыковічы паехалі мірыць Ярашаў, што аказалася зусім няпроста.
На сесіі гарсавета Гукан спытаў у Тарасава, ці ведае ён пра інтымнае жыццё доктара Яраша. Сакратар гаркома гэту навіну пачуў ад жонкі і спачатку нават быў паверыў. Але пачуўшы яе ў другі, трэці. дзесяты раз, ён зразумеў, што хтосьці стараецца скампраментаваць вядомага чалавека. «Старую любоў Яраша з дачкой Савіча» Гукан звязаў з «прынцыповай» падаплёкай артыкула Шыковіча». Ад гэтых слоў старшыні гарвыканкома Тарасава скаланула. Ён «раптам адчуў, зразумеў: чалавек гэты варожы яму па духу, па складу думак, па адносінах да людзей — па ўсім. I нельга яму паблажліва дараваць!»
Шыковіч не сумняваўся ў патрыятызме доктара Савіча. Аднак і ён не мог растлумачыць, навошта немцам спатрэбілася з забітага падпольшчыка рабіць ахвяру партызанскай помсты. Знайсці адказ дапамог супрацоўнік КДБ Сербаноўскі. Былы следчы паліцыі Швагераў, справа якога пераглядалася, расказаў, як гестапа стала вядома пра сапраўдную дзейнасць Савіча. Маскарад з забойствам і пахаваннем доктара быў патрэбны, каб дэмаралізаваць тых, хто звязаны з падполлем. Як бы ўзняла дух людзей вестка, што шасцідзесяцігадовы доктар, кіраўнік аддзела гарадской управы вёў актыўную барацьбу з ворагам!
Пра тое, што ў справе доктара Савіча больш няма белых плям, Шыковіч хоча расказаць Зосі. Аднак Яраш, шукаючы прымірэння з жонкай, даў слова ніколі не пераступаць парог кватэры гэтай жанчыны. I ўсё ж ён згаджаецца пайсці. У кватэры, акрамя Зосі і Машы, быў яшчэ Тарас; доктар адразу пашкадаваў, што згадзіўся з прапановай сябра. Цяпер трэба было тлумачыць сітуацыю прыёмнаму сыну.
Славік праклінаў у душы тую хвіліну, калі вырашыў пазабаўляцца з «дзятлікам», кранаўшчыцай Нінкай. Апошнім часам ён ад дзяўчыны хаваўся, але яна падпільнавала Славіка ля склада і агаломшыла: «Такая цана тваім словам. Ведай жа: або на сябе рукі налажу, або цябе станінай прыдушу. Цяпер мне ўсё адно не жыць». Перасільваючы непрыязнь, хлопец зноў чакаў Нінку пасля змены, хадзіў з ёй у кінатэатр, дзе аднойчы сустрэў Тараса з Машай. Брыгадзір пазнаёміў дзяўчат. Славік жа бачыў толькі Машу: гаварыў, жартаваў, купляў дарагія цукеркі, шампанскае толькі дзеля яе. Нінка ўсё зразумела, і хоць ёй было вельмі балюча і горка, больш нічога не патрабавала ад Шыковіча.
Пасля публікацыі артыкула пра дзейнасць падпольнай групы ў інфекцыйнай бальніцы жывыя сведкі, на што спадзяваўся Шыковіч, тэлефон не абрывалі. I ўсё ж адзін, патрэбны, з’явіўся. Ён назваў сапраўднае імя і прозвішча Сажаня. Каб быць абсалютна ўпэўненым, Шыковіч некалькі здымкаў ваеннага часу і пазнейшых паказаў Зосі. Жанчына на іх пазнала чалавека, які хаваўся ў іхнім доме. Гэта быў Сцяпан Гукан. Да старшыні гарвыканкома пісьменнік не пайшоў. Ён вырашыў пагаварыць з першым сакратаром гаркома партыі.
Тарасаў мог яшчэ неяк зразумець паводзіны Гукана ў першыя пасляваенныя гады, калі ў грамадстве панавалі звышпільнасць і падазронасць. Але маўчанне пазней, калі «партыя пайшла да народа са словам праўды», можна было растлумачыць толькі страхам за ўласную кар’еру, пасаду, славу. Размову са старшынёй гарвыканкома сакратар гаркома закончыў тым, што не хоча яму падаваць пры сустрэчы руку, тым больш разам працаваць.
Славік вырашыў сказаць Машы пра свае пачуцці, шукаў з ёй сустрэчы. Выпадак звёў на катку, але размове перашкодзіў Яраш, які з’явіўся там з усім сямействам.
Каб не выносіць асабістую справу Уладзіслава Шыковіча на пасяджэнне камітэта камсамола, Тарас паабяцаў абмеркаваць сітуацыю ў брыгадзе. Славік убачыў у гэтым жаданне брыгадзіра паквітацца. Брыгадзір паставіў Шыковіча перад выбарам: «Калі ты сумленны перад Нінай, перад намі, —прыходзь заўтра ў брыгаду і — працуй. Калі ж ты зрабіў подласць і не маеш мужнасці прызнацца, — не прыходзь. Праўду не схаваеш. Выганім з ганьбай!» Славік не спаў усю ноч, думаў. Раніцай сказаў маці, што ў яго выхадны. Набліжаўся Новы год, і маці выправіла сына за ёлкай. У горадзе ён сустрэў Машу, яна таксама несла пушыстую елачку. На прызнанне Славіка папрасіла, каб ён выкінуў яе з галавы, яна выходзіць замуж за Тараса.
Кінуўшы ёлку, хлопец доўга і бязмэтна блукаў па горадзе. Убачыўшы каля рэдакцыі бацькаву машыну, захацеў з’ехаць, уцячы ад усіх. На шашы Славік выціскаў са старога «масквіча» максімальную хуткасць. За ім гналіся, яго лавілі. Але ў нейкі момант хлопец адчуў, што з машынай штосьці не тое, і, спалохаўшыся, міжволі націснуў на тормаз. Калі ён апрытомнеў у бальніцы, то ўбачыў над сабой родныя матчыны вочы. Валянціне Андрэеўне дапамагала Маша, яна засталася На працы пасля дзяжурства. Ратаваў хлопца, выводзіў з шоку Яраш. Праз дзень у бальніцу прышла ўся брыгада. Хлопцы папрасілі Машу перадаць Шыковічу, што яны яго чакаюць на заводзе.
Галіна Адамаўна даведалася, што муж заходзіў да Зосі. Зноў —- папрокі, слёзы, думкі пра развод і цяжкае прымірэнне. Маша патэлефанавала, калі Яраш толькі вярнуўся з працы. Зося Савіч, пакуль яны ратавалі Славіка Шыковіча, некуды з’ехала. У пісьме яна тлумачыла, што не хоча, каб у дарагога чалавека з-за яе былі непрыемнасці. Галіна Адамаўна зразумела прычыну Зосінага ад’езду: тая кахала Яраша і не хацела сваім пачуццём прычыніць яму боль. Такую ахвярнасць Галіна Адамаўна ацаніла і супакоілася. Калі дачка вярнулася з катка, то ўбачыла бацькоў за святочным сталом. Яраш прапанаваў тост за добрых людзей і думаў у гэты час пра Зосю. Дзе яна? Куды магла паехаць?
Раман «Сэрца на далоні» (1960—1963) задумваўся і пісаўся ў час так званай хрушчоўскай адлігі, калі быў асуджаны культ асобы Сталіна, пачалася рэабілітацыя нявінных ахвяр таталітарнага рэжыму. На пачатку твора пісьменнік і журналіст Кірыла Шыковіч гаворыць: «Адбыліся такія падзеі! Пераварот у мазгах, у сэрцах». З вышыні сённяшняга часу відавочна, што ў 50—60-я гады была адкрыта толькі нейкая частка праўды пра антыгуманнасць дзяржаўнай сістэмы.
Адна з асаблівасцей таленту I. Шамякіна — падключанасць да сучаснасці. Падзеі, канфлікт у рамане самым непасрэдным чынам звязаны з жыццём савецкага грамадства напачатку 60-х гадоў. Так, героі рамана актыўна абмяркоўваюць прынятую XX з’ездам КПСС Праграму пабудовы камунізму. Брыгада Тараса называецца камуністычнай. Гэта працоўны калектыў будучыні, з’яднаны не толькі высокім прафесіяналізмам, але і маральнымі, светапогляднымі прынцыпамі. Перадавой свядомай сілай грамадства ў творы паказваецца рабочы клас, таму перавыхаванне сына інтэлігентаў Уладзіслава Шыковіча адбываецца на заводзе.
Пісьменнік выводзіць у творы кіраўнікоў старога і новага тыпу, што таксама было павевам часу. Гукан у працы бачыць толькі справу, Тарасаў імкнецца зразумець кожнага чалавека. Варта адзначыць, што супрацьпастаўленне старшыні гарвыканкома і сакратара гаркома ў I. Шамякіна не лабавое. Гукан не з’яўляецца прыстасаванцам і кар’ерыстам. Хірург Яраш на першых старонках твора характарызуе яго наступным чынам: «Нягледзячы на яго кнігу, я паважаю Гукана. Чалавек ваяваў добра і папрацаваў дай Бог кожнаму». Аднак менавіта ён настойліва і мэтанакіравана супраціўляецца той праўдзе, якую шукае Кірыла Шыковіч, непрыгожа помсціць журналісту. Гукан не адчувае ніякай віны перад Зосяй Савіч, яе загінуўшым і абылганым бацькам.
Як паказвае аўтар, Гукан з тых людзей, для каго шчырасць, удзячнасць, добразычлівасць мала што значаць. Зося, згадваючы гады вайны, адзначае: «Ён ні разу не сказаў мне дзякуй. Мне. крыўдна рабілася. Не за сябе. За яго. Фашыст Грот такі ветлівы, што бясконца, на кожным кроку: данке, данке, данке. Мне хацелася, каб наш чалавек, ды яшчэ такі кіраўнік, быў у сто, тысячу разоў больш культурны і ветлівы». Падзякаваў партызанскі камандзір толькі за віншаванне са святам Першага мая — гэта для яго было істотным і важным. Здаецца, Гукана нельга назваць палахліўцам. Сваю ваенную біяграфію ён прыгадвае ў размове з Тарасавым: «Я эвакуіраваў горад— не баяўся. Адступаў да Масквы :— не баяўся. Мяне паслалі назад у тыл — я не баяўся, не бегаў па камісіях, як другія. Ні разу не скакаў з парашутам — скочыў, у ноч, у балота, пад бокам у нямецкага гарнізона. Вадзіў людзей на аперацыі — не баяўся. Пайшоў у горад на сувязь, каб наладзіць разбітае падполле, — не баяўся». Аднак, вярнуўшыся ў партызанскі атрад, Гукан не сказаў, у каго хаваўся ў горадзе. Пасля Перамогі не толькі не назваў сваіх выратавальнікаў, а і пацвердзіў іх здрадніцтва. Прычыну такіх паводзін персанажа аўтар бачыць у ім самім. Тарасаў жорстка папракае Гукана: «Дрыжэў за сваю скуру. Дрыжэў, як апошні баязлівец. Страціць партызанскую славу, кар’еру — вось чаго ты баяўся!»
Але, выносячы на суд чытача віну персанажа, пісьменнік не хоча бачыць яго бяду. У той час вельмі мала што залежыла ад Гуканавай смеласці. Такая пазіцыя аўтара рамана таксама абумоўлена часам. Праз два з паловай дзесяцігоддзі ў аповесці «Ахвяры» (1989) I. Шамякін раскажа пра дзейнасць сталінска-берыеўскіх вартавых, што за спінамі змагароў з фашызмам «дбалі» пра патрыятызм грамадства, пакажа ахвяр іх падазронасці і пільнасці.
Сакратар гаркома партыі — кіраўнік новага тыпу, — які ўмее і думаць, і кіраваць па-новаму, паўстае цалкам станоўчым. Тарасава нельга назваць яркім запамінальным характарам. Пры абмалёўцы гэтага персанажа пераважаюць ідылічныя фарбы.
Асноўная сюжэтная лінія рамана — змаганне за добрае імя доктара Савіча, які доўгія гады лічыўся здраднікам. У эпіцэнтры гэтага змагання апынуўся пісьменнік Шыковіч, чалавек няўрымслівы і імпульсіўны. У час працы з Туканам над кнігай пярэчанняў, нязгоды ў Шыковіча не ўзнікала. Жаданне «ператрэсці» кнігу нарадзілі грамадска-палітычныя змены. Напачатку здаецца дзіўным, чаму Яраш, былы падпольшчык, які не прыняў Гуканаву кнігу, не хоча варушыць мінулае. У адрозненне ад сябра, ён добра разумее, што мінулае — гэта чалавечыя лёсы, трагедыі і драмы жывых людзей. I калі звяртацца да іх, то дзеля справядлівасці і праўды. Ён баіцца, каб перагляд падзей для некага не стаў сродкам засведчыць уласную смеласць, альбо папсаваць апаненту нервы, звесці асабістыя рахункі. Да гонару Шыковіча імкненне да праўды вяло яго ў працы над узнаўленнем гісторыі гарадскога падполля.
З новым, што пачало ўмацоўвацца ў жыцці савецкага грамадства, звязана ідэя рамана (галоўная думка). Гэта — заклік гуманна ставіцца, паважаць, верыць кожнаму чалавеку. Сімвалічная назва («Сэрца на далоні»), вобраз сэрца, які шмат разоў з’яўляецца на старонках твора, таксама працуюць на раскрыццё ідэі рамана. Спакутаванае, хворае сэрца Зосі (хвароба выклікана бязлітаснасцю вайны, жорсткасцю і помслівасцю пасляваеннага часу) лечыць доктар Яраш. Лечыць праз боль (у руках у яго скальпель). Гэтым пісьменнік гаворыць, што няпроста, з болем, пакутамі адраджалася праўда ў жыцці грамадства.